Στα δύσκολα χρόνια της δεκαετίας του ’70, όταν ξένους μουσικούς του ροκ δεν ήταν εύκολο να τους δεις στην Ελλάδα, ο Γιάννης Σπάθας, μαζί με τους υπόλοιπους Socrates Drank the Conium ή απλώς Socrates, όριζε το τι σημαίνει να παίζεις ζωντανά ροκ κιθάρα, κινούμενος μέσα στον θετικό πανικό και την έξαψη. Αν και ως παίκτης, ο Σπάθας, δεν ήταν από εκείνους που θα ανάγκαζαν σώνει και καλά τους προβολείς να στραφούν προς το μέρος του, καθώς δεν ενέδιδε στα «καραγκιοζιλίκια» που συχνά εμφάνιζαν και εμφανίζουν επί σκηνής οι κιθαρίστες, δεν γίνεται να μην παραδεχθούμε πως για πολλά χρόνια, για δύο δεκαετίες τουλάχιστον, η εικόνα του έλληνα ροκ κιθαρίστα ήταν συνυφασμένη με το δικό του πρόσωπο και με το παίξιμό του.
Απόλυτα σεμνός στο πάλκο, εντελώς αθόρυβος, χωρίς φιοριτούρες και θεατρινισμούς, ο Σπάθας ήξερε μόνο να ιερουργεί, σπέρνοντας στη σκηνή ατόφια ηλεκτρικά vibes. Πολλοί μάθανε κιθάρα από τον Σπάθα, πολλούς δίδαξε έμμεσα ή άμεσα, μέσα από τις παρουσίες του στις σκηνές ή στους δίσκους. Και γι’ αυτό η προσφορά του στο ροκ, στο δικό μας ροκ, στο πώς γίνεται αντιληπτό εννοούμε το ροκ από τις μάζες, υπήρξε καίρια. Καθοριστική όσο δεν πάει άλλο. Το ωραιότερο άλμπουμ του Σπάθα έξω από τους Socrates ήταν το άγνωστο «Η Άλλη Άποψη» [CBS, 1985] του Χρήστου Ζέρβα. Ο άσσος κιθαρίστας εκεί βρέθηκε στο στοιχείο του ρίχνοντας φοβερές πενιές, πάνω σε διασκευασμένα ηπειρώτικα (δημοτικά).
Ο Σπάθας ξεκίνησε να παίζει μουσική στη δεκαετία του ’60 φυσικά, κι εκεί γύρω στο 1966 τον βρίσκουμε, νέο παιδί, 16άρη μαθητή, να συμμετέχει στους Persons, ένα από τα συγκροτήματα του Πειραιά, μέσα από το οποίο αναδείχθηκαν, πλην του Σπάθα, ο μπασίστας-κιθαρίστας Αντώνης Τουρκογιώργης, ο ντράμερ Ηλίας Μπουκουβάλας, ο τραγουδιστής Ηλίας Ασβεστόπουλος και ο κιθαρίστας Αντώνης Πιτσολάντης. Οι Persons διατηρήθηκαν τρία χρόνια στη σκηνή, έγραψαν τρία 45άρια, αρκετά καλά για την εποχή τους (“Drive my Mustang”, “All the world is mine” κ.λπ.), πριν αλλάξουν όνομα προς τα τέλη του ’69, για να μεταμορφωθούν στους περισσότερο γνωστούς μας Socrates Drank the Conium. Γιάννης Σπάθας, Αντώνης Τουρκογιώργης, Ηλίας Μπουκουβάλας (Socrates Drank the Conium)
Άλλαζε και το ροκ σταδιακά, από τα τέλη του ’60 και μετά, καθώς μέσα από την ψυχεδελική εποχή του, σε Αμερική και Αγγλία, ξεπηδούσαν τα νέα «σκληρά» rock και blues-rock συγκροτήματα όπως ήταν οι Jimi Hendrix Experience, οι Led Zeppelin, οι Free, οι Allman Brothers Band, οι Ten Years After, οι Mountain κ.λπ. Με τον ήχο όλων αυτών κατά νου, αλλά και με τα δικά μας δημοτικά ακούσματα στην ψυχή τους (το κλαρίνο του Τάσου Χαλκιά φερ’ ειπείν) οι Socrates Drank the Conium (Γιάννης Σπάθας κιθάρα, Αντώνης Τουρκογιώργης μπάσο, Ηλίας Μπουκουβάλας και Γιώργος Τρανταλίδης εναλλάξ στα ντραμς) άρχισαν να ανεβαίνουν στις συνειδήσεις των ντόπιων ακροατηρίων, έτσι όπως εκείνα διαμορφώνονταν μέσα από τα ακούσματα, τις ταινίες, τα δημοσιεύματα και τον ήχο των κλαμπ της εποχής (Κύτταρο, Rodeo κ.ά.).
Οι Socrates Drank the Conium αποτελούν σταθερή αξία στο Κύτταρο τον χειμώνα του 1971-72, παίρνοντας μέρος στο πρόγραμμα μαζί με Δέσποινα Γλέζου, Δάμωνα & Φιντία, Εξαδάκτυλο, Μπουρμπούλια (όλοι στο ιστορικό άλμπουμ «Ζωντανοί στο Κύτταρο»), Θανάση Γκαϊφύλια, Δημήτρη Ψαριανό… Εκεί γράφουν τον «Ηλεκτρικό Σωκράτη», ένα εξαιρετικό blues-rock jam, που τους μετατρέπει πάραυτα σε ήρωες.
Έρχονται και τα LP στην πορεία στην Polydor, το “Socrates Drank the Conium” και το “Taste of Conium”, αμφότερα από το 1972, οι συνεχείς συναυλίες στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό (εμφανίστηκαν ως support στους Άγγλους Vinegar Joe, στο περίφημο Paradiso του Άμστερνταμ, αλλά η φάση είχε άδοξο τέλος, καθώς οι φίλοι μας θα βρεθούν στη φυλακή, επειδή δεν είχαν άδεια εργασίας) και βεβαίως κομμάτια σαν τα “Starvation”, “Live in the country”, “Something in the air”, “Wild satisfaction” (θηριώδης διασκευή στο “Satisfaction” των Rolling Stones), “See see rider” κ.λπ., που θα φτιάξουν εκείνο τον πρώιμο μύθο τους. Φυσικά, σε όλα αυτά τα tracks η συμμετοχή του Σπάθα συνθετικά και παικτικά υπήρξε ακρογωνιαία. Οι Socrates Drank the Conium γίνονται γρήγορα μύθος στην εγχώρια ροκ κοινότητα, στους ροκάδες όπως τους λέμε, και γι’ αυτό μαρτυρούν (και) τα κινηματογραφημένα live τους από την συγκεκριμένη εποχή, όπως εκείνο από τον Άγιο Κοσμά (1973), που είχε προβληθεί στην εκπομπή της στρατιωτικής ΥΕΝΕΔ «Στον Ρυθμό της Ποπ» με τον Ντάνο Λυγίζο και με τους Socrates να τραγουδούν “Dreams of milk and honey” (Mountain), “Starvation”, “See see rider” κ.λπ.
Είναι η εποχή όπου το γκρουπ έχει σκληρύνει τον ήχο του, προσθέτοντας και δεύτερη lead κιθάρα (δίπλα στον Γιάννη Σπάθα ο Κώστας Δουκάκης), ηχογραφώντας το, για ορισμένους, κορυφαίο άλμπουμ στην πορεία τους, το “On the Wings” [Polydor, 1973], που είχε και κάτι airplays σε ραδιοσταθμό στην Georgia, στην Αμερική (κυκλοφόρησε εξάλλου και στην Αμερική ο δίσκος από την εταιρεία Peters International, που την είχε Έλληνας). 6.7.2019 Πέθανε ο Γιάννης Σπάθας, ο κιθαρίστας των Socrates Τα χρόνια που έρχονται είναι δύσκολα για το ροκ στην Ελλάδα.
Η εποχή της Μεταπολίτευσης δεν αφήνει πολλά περιθώρια για επιβίωση, καθώς το ενδιαφέρον μεγάλου μέρους της νεολαίας μετατοπίζεται από το ποπ/ροκ, προς το έντεχνο και το αντάρτικο (ο Σπάθας θα εμφανιστεί στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» του Γιάννη Μαρκόπουλου, το 1977). Τα κλαμπ φυτοζωούν ή κλείνουν και οι όποιοι rockers αποφασίζουν να παραμείνουν στα πράγματα εμφανίζονται σε κάτι λίγα αναψυκτήρια ή πλαισιώνουν έντεχνες ορχήστρες στις μπουάτ της εποχής (Θεμέλιο κ.λπ.). Παρά ταύτα οι Socrates την κακή εποχή για το ροκ στην Ελλάδα (1976) κατορθώνουν να κάνουν το εξαιρετικό “Phos” [Virgin], στα Orange Studios του Λονδίνου, σε παραγωγή Βαγγέλη Παπαθανασίου (που έπαιζε και πλήκτρα στο άλμπουμ). Δυνατές συνθέσεις από τα παλαιότερα LP τους μεταμορφωμένες μέσα από την προσέγγιση του Vangelis, αλλά και κάποια καινούρια κομμάτια δημιουργούν ένα σώμα σκοπών-τραγουδιών, που ακούστηκε στο μέτρο του δυνατού, κάνοντας εντύπωση. Εδώ και το δημοτικό “Mountains” (Σπάθας, Τουρκογιώργης, Τρανταλίδης) σε μια πανέμορφη εκτέλεση.
Πηγή: www.lifo.gr