Στις προκλήσεις και τις δυσκολίες εφαρμογής της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας για το προσφυγικό και τις πέντε κρίσιμες προθεσμίες που πρέπει κανείς να έχει στο μυαλό του για να κρίνει την πορεία υλοποίησης της αναφέρεται δημοσίευμα το Politico.
«Ακόμη και πριν τις επιθέσεις στις Βρυξέλλες, οι ευρωπαίοι ηγέτες προειδοποιούσαν ότι βασικά στοιχεία της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας για τους πρόσφυγες θα είναι δύσκολο να εφαρμοστούν. Από την μαζική κινητοποίηση αξιωματούχων και πόρων που απαιτούνται στην Ελλάδα για να αντεπεξέλθει στις αφίξεις των προσφύγων μέχρι την ικανότητα και την προθυμία ορισμένων χωρών να αποδεχθούν ακόμη και έναν μικρό αριθμό αιτούντων άσυλο», αναφέρει στο άρθρο του ο Jacopo Barigazzi.
Ακόμη και πριν τις επιθέσεις στις Βρυξέλλες, οι ευρωπαίοι ηγέτες προειδοποιούσαν ότι βασικά στοιχεία της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας για τους πρόσφυγες θα είναι δύσκολο να εφαρμοστούν
Υπενθυμίζεται ότι υπό τη συμφωνία που επετεύχθη, οι ελληνικές αρχές θα στέλνουν πίσω στην Τουρκία όλους τους νέους μετανάστες που φτάνουν στη χώρα από τα παράλια της γείτονος. Η Ε.Ε από τη μεριά της θα πρέπει να αποδεχθεί 72.000 σύρους πρόσφυγες απευθείας από την Τουρκία και να επιταχύνει την απελευθέρωση χρηματικής βοήθειας προς τη Τουρκία για τις ανάγκες φιλοξενίας των προσφύγων. Εκείνοι που έφτασαν στην Ελλάδα πριν την έναρξη ισχύος της συμφωνίας είτε θα σταλούν πίσω στις χώρες προέλευσής τους -αν πρόκειται για παράτυπους μετανάστες-, είτε θα εξεταστεί από την Ελλάδα η αίτηση ασύλου τους.
Ήδη υπάρχουν τα πρώτα σημάδια ότι η συμφωνία έχει προβλήματα, αναφέρει το Politico και προσθέτει: «Δύο ευρωπαίοι αξιωματούχοι ανέφεραν πως η Τουρκία αργεί πολύ να ενεργοποιήσει ορισμένους όρους: Δεν έχει εγκρίνει καμία νέα επιστροφή μεταναστών που προβλέπει η συμφωνία επανεισδοχής με την Αθήνα και δεν κάνει βήματα για να παράσχει πλήρη προστασία σε μη-σύρους πρόσφυγες. Αξιωματούχοι ανέφεραν επίσης πως είναι πολύ νωρίς να αξιολογήσει κανείς πόσο αποτελεσματικά η Τουρκία αποτρέπει την έλευση επιπλέον μεταναστών στην Ελλάδα».
Διπλωμάτες φοβούνται πως χώρες που δεν ήθελαν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης μπορεί τώρα να χρησιμοποιήσουν την τρομοκρατική απειλή ως δικαιολογία για να υπαναχωρήσουν
Σύμφωνα με το Politico, πέντε είναι τα σημεία που θα καθορίσουν εάν η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας θα είναι επιτυχής ή όχι:
1. Ζητήματα ασφαλείας
Μετά τις επιθέσεις στις Βρυξέλλες, η Πολωνία έκλεισε τα σύνορά τους στους πρόσφυγες. Άλλες χώρες μπορεί να ακολουθήσουν.
Σύμφωνα με το Politico, διπλωμάτες φοβούνται πως χώρες που δεν ήθελαν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης μπορεί τώρα να χρησιμοποιήσουν την τρομοκρατική απειλή ως δικαιολογία για να υπαναχωρήσουν ή για να εντείνουν τους ελέγχους κάτι που θα κάνει την όλη διαδικασία πάρα πολύ αργή. Μέχρι τον Απρίλιο θα γνωρίζουμε εάν αυτοί οι φόβοι θα επιβεβαιωθούν.
2. Προσφυγικές ροές
Πρόκειται για ένα βασικό στοιχείο της συμφωνίας. Εάν οιπροσφυγικές ροές συνεχίσουν να είναι υψηλές τις επόμενες εβδομάδες τότε η συμφωνία είναι ουσιαστικά νεκρή. «Εάν ο αριθμός των επιστροφών υπερβεί τα ανωτέρω όρια, τότε ο μηχανισμός θα διακοπεί» αναφέρεται στο κοινό ανακοινωθέν ΕΕ-Τουρκίας. Που σημαίνει πως εάν ο αριθμός των Σύρων που επιστρέφονται στην Τουρκία υπερβεί τους 72.000 τότε η συμφωνία ανατρέπεται. «Είναι ένας τρόπος για να διατηρήσουμε την πίεση προς την Τουρκία να κρατήσει τα σύνορά της κλειστά», ανέφερε ένας διπλωμάτης. Μέχρι τα τέλη Απριλίου θα έχει καταστεί σαφές εάν οι ροές μειώνονται ή όχι.
3. Απελευθέρωση της βίζας
Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό ζήτημα για την Τουρκία. Η συμφωνία αναφέρει πως η απελευθέρωση της βίζας για τούρκους πολίτες που ταξιδεύουν στην ΕΕ θα λάβει χώρα το αργότερο τον Ιούνιο, υπό την προϋπόθεση ότι όλοι οι όροι έχουν πληρωθεί. Από τις 72 προϋποθέσεις που απαιτούνται η Τουρκία έχει υλοποιήσει τις 37. Από τις υπόλοιπες 35, 12 δεν έχουν εκπληρωθεί μερικώς ή ολικώς, ενώ γίνεται πρόοδος στις άλλες 23. Η Άγκυρα χρειάστηκε χρόνια για να εφαρμόσει αυτούς τους 37 όρους, οπότε «δεν νομίζουμε ότι η Τουρκία θα καταφέρει να εκπληρώσει όλους τους υπόλοιπους μέσα σε μερικές εβδομάδες», ανέφερε ένας αναλυτής από το think-tank European Stability Initiative. «Είμαι βέβαιος πως εάν η Τουρκία δεν λάβει την απελευθέρωση της βίζας, η συμφωνία θα ακυρωθεί ή θα καθυστερήσει», πρόσθεσε. Εάν μέχρι τα τέλη Μαΐου η Τουρκία δεν έχει καταφέρει να εκπληρώσει τις προϋποθέσεις, η συμφωνία θα έχει πρόβλημα.
4. Η Ελλάδα και ο άθλος του Ηρακλή
Ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζ-Κ Γιούνκερ δεν έκανε απλώς μια αναλογία ότι μιλούσε για έναν «άθλο του Ηρακλή»
Περίπου 4.000 άνθρωποι έχουν κινητοποιηθεί για να διαχειριστούν τα διοικητικά της συμφωνίας, με περίπου 2.500 από αυτούς να προέρχονται από χώρες της ΕΕ. Τα δικαστήρια θα πρέπει να εξετάσουν τα αιτήματα ασύλου και τις ενδεχόμενες εφέσεις πολύ γρήγορα. Τα λεγόμενα hotspot έχουν μετατραπεί σε κέντρα κράτησης για εκείνους τους μετανάστες που πρόκειται να επιστραφούν. Η Ελλάδα και η Τουρκία θα πρέπει να προχωρήσουν τάχιστα σε νομοθετικές αλλαγές. Ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζ-Κ Γιούνκερ δεν έκανε απλώς μια αναλογία ότι μιλούσε για έναν «άθλο του Ηρακλή». Η επιστροφή των Σύρων στην Τουρκία και η επανεγκατάσταση πρόκειται να αρχίσει στις 4 Απριλίου. Οι αμέσως επόμενες εβδομάδες θα δείξουν εάν η Αθήνα θα καταφέρει να διαχειριστεί ή θα καταρρεύσει υπό το βάρος του προσφυγικού. Μετά τις 4 Απριλίου θα μπορούμε να πούμε εάν η επανεγκατάσταση και η επιστροφή των Σύρων λειτουργεί.
5. Οι νομικές προκλήσεις
Πολλές νομικές πτυχές της συμφωνίας παραμένουν ανοιχτές, μεταξύ αυτών το ζήτημα της αναγνώρισης της Τουρκίας από την Ελλάδα ωςασφαλούς τρίτης χώρας.
Ορισμένες ανθρωπιστικές οργανώσεις ανέστειλαν ορισμένες από τις δραστηριότητές τους στα ελληνικά νησιά, διαμαρτυρόμενες ότι τα κέντρα καταγραφής μετατρέπονται σε κέντρα κράτησης. Εάν η Ελλάδα δεν προχωρήσει σε αλλαγές στη νομοθεσία της και η Τουρκία συνεχίσει να κωλυσιεργεί στην παροχή πλήρους προστασίας για τους μη Σύρους, τότε η συμφωνία ενδέχεται να αντιμετωπίσει προβλήματα.